NBG-51 :
Gij zult geen vals getuigenis spreken tegen uw naaste
Ik denk dat hier bedoeld is, dat je moet voorkomen dat je uitspraken andere mensen ten onrechte in diskrediet (of in problemen) brengen.
- – Dit kan ernstig worden , als bijv. in een rechtzaak iemand iets ten onrechte aangewreven krijgt door jouw al dan niet bewuste foute getuigenis. Maw wees er heel zeker van dat juist is wat je beweert
- (Waarschijnlijk werd deze uitleg oorspronkelijk bedoeld)
- – Maar ook gewone roddel, achterklap valt in deze kategorie. Het hoeft niet eens onwaar te zijn. Waarom heb ik daar eigenlijk behoefte aan ?
- – om iemand iets betaald te zetten ?
- – om mezelf interessant te maken ? (doordat ik iets “weet” over een ander)
- – of denk ik er beter van te worden ? (aanzien winnen bij toehoorders)
- Roddel kan dus wraak zijn , maar ook een poging om je zelfbeeld op te vijzelen
- Je kunt roddel ook zien als het stelen/roven van iemands eer (=goede naam); zie rw.08.
- – De standaard uitleg was voor mij vroeger dat ik nooit mocht liegen. Achteraf denk ik dat dit vooral makkelijk was voor “het gezag” en mijn opvoeders.
- Bekend voorbeeld : mensen met deze (gesneden) opvatting over liegen waren in de oorlog bij verhoor een makkelijke prooi voor de bezetters. Zij “verrieden” onderduikers en kwamen daardoor van de ene gewetensnood in de andere.
- Als ik met liegen kan voorkomen dat een ander onrecht wordt aangedaan , moet ik het niet laten ; mag ik het niet laten, meen ik.
– Het “leugentje om bestwil”. Lijkt me geoorloofd als je daarmee bijv een (onmatige of onterechte) bestraffing kunt voorkomen voor jezelf of een ander. En als het voor jezelf is , mag het anderen niet in moeilijkheden brengen.
Zo’n “white lie” wordt ook in sommige medische situaties gebruikt. Moeilijk te beantwoorden vraag is : help je anderen er echt mee ? (of hangt dit af van wat voor vragen die ander stelt ?)
– En liegen in de handel ? De vraag is of we aan (woeker)winsten komen door verkeerde voorstelling van zaken , of dat we het verhaal opsieren en de klant daarmee het gevoel te geven dat hij zijn geld goed besteedt , terwijl wezelf iets overhouden dat in redelijke verhouding staat tot onze gedane moeite (= maatschappelijke bijdrage).
De vraag die hier past is : hebben de bewoordingen de koper om de tuin geleid / benadeeld ?
- – Hoe zit het als je geen leugen vertelt , maar evenmin de waarheid zegt?
- Ik ken voorbeelden waarbij dingen opzettelijk zó gezegd worden dat de hoorder niet door heeft dat ie om de tuin geleid wordt….
- het is ook fout als je door veel woorden te gebruiken de aandacht weet af te leiden van de dingen die eigenlijk gezegd hadden moeten worden (bijv. vragen omzeilende politici)
- Dicht hier tegenaan is wat ik ooit hoorde : je moet wel waarheid spreken , maar je hoeft niet altijd de waarheid te zeggen. Daar werd mee bedoeld zowel “de ander ontzien” (dàt lijkt me waardevol) als “moeilijke situaties vermijden ” (dat lijkt me nogal eens laf).
- Andersom : mensen die altijd en overal hun waarheid over uiten zijn onhebbelijk.
– In het algemeen is een leugen moeilijk konsekwent vol te houden. Je loopt het risiko je nadien te verspreken , etc. Als je dit wil voorkomen moet je voortdurend op je woorden letten. Daarmee perkt een leugen dus je vrijheid van spreken en handelen in , zet je gevangen! Dan heb je op de duur jezelf ermee , in plaats van voordeel ervan.